Giáo viên là công chức hay viên chức là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về nghề giáo, đặc biệt là giáo viên mới vào ngành hoặc đang chuẩn bị thi tuyển. Cách gọi quen thuộc như “giáo viên biên chế” đôi khi khiến nhiều người hiểu chưa đúng bản chất pháp lý. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích ngắn gọn và dễ hiểu để bạn nắm rõ vấn đề.
Giáo viên là công chức hay viên chức?
Xét theo quy định pháp luật hiện hành, giáo viên không phải là công chức mà là viên chức. Đây là điểm mấu chốt nhưng lại thường bị hiểu nhầm, nhất là với những giáo viên đang giảng dạy trong các trường công lập và được gọi quen là “giáo viên biên chế”.
Cụ thể, giáo viên đang công tác tại các cơ sở giáo dục công lập như trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT, cao đẳng, đại học công lập… đều thuộc đội ngũ viên chức. Họ làm việc theo hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập và chịu sự quản lý trực tiếp của nhà trường, phòng hoặc sở giáo dục.
Sở dĩ nhiều người nhầm lẫn giáo viên là công chức là vì giáo viên làm việc trong khu vực nhà nước, hưởng lương theo ngạch bậc và có biên chế ổn định. Tuy nhiên, công chức chỉ bao gồm những người làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan Đảng, tổ chức chính trị – xã hội, giữ các vị trí quản lý hoặc chuyên môn trong bộ máy hành chính, không trực tiếp giảng dạy trong nhà trường.
Phân biệt công chức và viên chức theo quy định pháp luật
Để hiểu rõ vì sao giáo viên được xếp là viên chức chứ không phải công chức, cần phân biệt hai khái niệm này dựa trên căn cứ pháp luật cụ thể. Việc phân loại không dựa vào tên gọi “biên chế”, mà dựa vào vị trí làm việc, cơ quan quản lý và hình thức tuyển dụng.
Công chức là ai?
Theo khoản 2 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008 (được sửa đổi, bổ sung năm 2019): “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; hưởng lương từ ngân sách nhà nước.”
Từ quy định này có thể rút ra các đặc điểm chính của công chức:
- Làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc cơ quan Đảng, tổ chức chính trị – xã hội
- Được bổ nhiệm vào ngạch công chức, gắn với vị trí quản lý hoặc thực thi quyền lực nhà nước
- Hưởng lương trực tiếp từ ngân sách nhà nước
- Thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, ban hành hoặc tổ chức thực hiện quyết định hành chính
Như vậy, công chức là lực lượng thực thi công vụ, không phải lực lượng cung cấp dịch vụ công chuyên môn như giảng dạy hay khám chữa bệnh.
Viên chức là ai?
Theo khoản 1 Điều 2 Luật Viên chức năm 2010, sửa đổi, bổ sung năm 2019: “Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập.”
Đặc điểm của viên chức bao gồm:
- Làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập (trường học, bệnh viện, trung tâm nghiên cứu, cơ sở văn hóa…)
- Được tuyển dụng theo vị trí việc làm, không bổ nhiệm vào ngạch hành chính
- Làm việc theo hợp đồng làm việc (xác định thời hạn hoặc không xác định thời hạn)
- Hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp, không hưởng trực tiếp từ ngân sách nhà nước như công chức
Về bản chất, viên chức là lực lượng cung cấp dịch vụ công, phục vụ xã hội thông qua chuyên môn nghề nghiệp.
Xem thêm: Tư vấn ôn thi Công chức, Viên chức 1:1 từ chuyên gia giàu kinh nghiệm – Đăng ký ngay
Sự khác biệt về quyền lợi giữa giáo viên công chức và viên chức
Trên thực tế, đa số giáo viên là viên chức, không phải công chức. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, giáo viên được điều động hoặc bổ nhiệm sang các cơ quan quản lý giáo dục (phòng giáo dục, sở giáo dục…) thì khi đó mới trở thành công chức. Vì vậy, việc so sánh quyền lợi giữa giáo viên là công chức và giáo viên là viên chức cần đặt trong bối cảnh pháp lý cụ thể.
| Tiêu chí so sánh | Giáo viên là công chức | Giáo viên là viên chức |
| Cơ sở pháp lý điều chỉnh | Luật Cán bộ, công chức 2008 (sửa đổi, bổ sung 2019) | Luật Viên chức 2010 (sửa đổi, bổ sung 2019) |
| Vị trí làm việc | Phòng giáo dục, sở giáo dục, cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục | Trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT, CĐ, ĐH công lập |
| Tính chất công việc | Quản lý nhà nước, tham mưu, hành chính giáo dục | Giảng dạy, giáo dục, hoạt động chuyên môn |
| Hình thức tuyển dụng | Tuyển dụng và bổ nhiệm vào ngạch công chức | Tuyển dụng theo vị trí việc làm, ký hợp đồng |
| Chế độ làm việc | Không theo hợp đồng, quản lý theo công vụ | Làm việc theo hợp đồng xác định hoặc không xác định thời hạn |
| Tính ổn định nghề nghiệp | Rất cao, ít bị chấm dứt quan hệ công vụ | Thấp hơn công chức, phụ thuộc đánh giá hằng năm |
| Nguồn chi trả lương | Ngân sách nhà nước | Quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập |
| Bảng lương áp dụng | Bảng lương công chức hành chính | Bảng lương viên chức ngành giáo dục |
| Phụ cấp đặc thù | Phụ cấp chức vụ, trách nhiệm, thâm niên quản lý | Phụ cấp đứng lớp, ưu đãi nghề, thâm niên (nếu còn áp dụng) |
| Đánh giá, xếp loại | Theo kỷ luật, kỷ cương hành chính | Theo kết quả thực hiện nhiệm vụ, hợp đồng |
| Kỷ luật | Xử lý kỷ luật hành chính, không chấm dứt ngay quan hệ công vụ | Có thể chấm dứt hợp đồng làm việc |
| Cơ hội thăng tiến | Thăng tiến theo ngạch, chức vụ quản lý nhà nước | Nâng hạng chức danh nghề nghiệp, quản lý trường học |
| Luân chuyển, điều động | Dễ luân chuyển trong hệ thống hành chính | Chủ yếu trong phạm vi đơn vị sự nghiệp |
| Đối tượng áp dụng phổ biến | Giáo viên được bổ nhiệm sang cơ quan quản lý giáo dục | Hầu hết giáo viên đang giảng dạy tại trường công lập |
Bạn đang chuẩn bị thi viên chức giáo viên hoặc có định hướng chuyển sang thi công chức ngành giáo dục nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu? Công chức 247 cung cấp các khóa học với lộ trình ôn thi bài bản, bám sát cấu trúc đề và cập nhật đúng quy định mới nhất. Truy cập Công chức 247 ngay hôm nay để chủ động nắm chắc kiến thức, ôn đúng trọng tâm và tự tin bước vào kỳ thi!
Một số khóa học hiện có tại Công chức 247:
Khi nào giáo viên có thể trở thành công chức?
Theo quy định pháp luật hiện hành, giáo viên không đương nhiên là công chức, kể cả khi đang giảng dạy tại trường công lập và có biên chế ổn định. Về mặt pháp lý, giáo viên thuộc đội ngũ viên chức, còn công chức chỉ tồn tại trong cơ quan quản lý nhà nước. Vì vậy, giáo viên chỉ có thể trở thành công chức khi thay đổi nơi làm việc và tính chất công việc, chứ không phải chỉ thay đổi chức danh hay thâm niên.
Giáo viên chỉ trở thành công chức khi làm việc trong cơ quan quản lý nhà nước
Theo quy định pháp luật, điểm mấu chốt để xác định giáo viên có trở thành công chức hay không nằm ở nơi làm việc. Trường học, kể cả trường công lập, vẫn được xếp là đơn vị sự nghiệp công lập, do đó giáo viên đang giảng dạy tại trường học luôn là viên chức. Chỉ khi giáo viên được tuyển dụng vào cơ quan hành chính nhà nước về giáo dục thì tư cách pháp lý mới thay đổi.
Trong thực tế, các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục bao gồm phòng giáo dục và đào tạo, sở giáo dục và đào tạo, hoặc các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo. Khi chuyển sang làm việc tại những cơ quan này, giáo viên không còn đứng lớp mà thực hiện nhiệm vụ quản lý, tham mưu, xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách giáo dục. Từ thời điểm được bổ nhiệm vào ngạch công chức tại các cơ quan này, giáo viên chính thức được xác định là công chức.
Con đường để giáo viên chuyển từ viên chức sang công chức
Về mặt pháp lý, giáo viên có thể trở thành công chức thông qua hai cách chính. Cách phổ biến nhất là tham gia kỳ thi tuyển công chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức. Ngoài ra, trong một số trường hợp đặc biệt, giáo viên có thể được xét tiếp nhận vào công chức không qua thi tuyển nếu đáp ứng đủ điều kiện, tiêu chuẩn và phù hợp với nhu cầu tổ chức.
Dù theo cách nào, việc chuyển đổi này đều đồng nghĩa với việc giáo viên rời khỏi công việc giảng dạy trực tiếp để chuyển sang làm công tác quản lý hành chính nhà nước.
Có thể khẳng định rằng giáo viên chỉ trở thành công chức khi rời trường học để làm việc trong cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và được tuyển dụng, bổ nhiệm đúng quy định. Việc hiểu rõ ranh giới này giúp giáo viên tránh nhầm lẫn, đồng thời đưa ra lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với định hướng cá nhân.
Những câu hỏi thường gặp về giáo viên và vấn đề công chức hay viên chức
Trong quá trình tìm hiểu về ngành giáo dục, rất nhiều người băn khoăn giáo viên là công chức hay viên chức, đặc biệt là các trường hợp như giáo viên biên chế, giáo viên tiểu học hoặc khi chuẩn bị tham gia kỳ thi tuyển dụng. Những câu hỏi dưới đây được tổng hợp từ các truy vấn phổ biến, giúp bạn hiểu đúng bản chất pháp lý và tránh nhầm lẫn khi lựa chọn lộ trình nghề nghiệp.
Giáo viên là công chức hay viên chức?
Theo quy định pháp luật hiện hành, giáo viên là viên chức, không phải công chức. Giáo viên đang giảng dạy tại các trường công lập làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập và chịu sự điều chỉnh của Luật Viên chức. Chỉ khi giáo viên chuyển sang làm việc tại cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và được tuyển dụng, bổ nhiệm đúng quy định thì mới được xác định là công chức.
Giáo viên biên chế là công chức hay viên chức?
Giáo viên biên chế vẫn là viên chức. Khái niệm “biên chế” trong trường hợp này được hiểu là biên chế viên chức, tức là giáo viên đã trúng tuyển viên chức và làm việc ổn định lâu dài tại trường công lập. Việc có biên chế không đồng nghĩa với việc trở thành công chức, đây là điểm rất dễ bị hiểu nhầm.
Giáo viên thi công chức hay viên chức?
Khi có nguyện vọng vào giảng dạy tại các trường công lập, giáo viên thi viên chức, không phải thi công chức. Kỳ thi này được tổ chức để tuyển dụng viên chức giáo dục theo vị trí việc làm. Chỉ trong trường hợp giáo viên muốn làm việc tại phòng giáo dục, sở giáo dục hoặc các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục thì mới tham gia thi công chức.
Giáo viên tiểu học là công chức hay viên chức?
Giáo viên tiểu học là viên chức, nếu đang công tác tại trường tiểu học công lập. Mặc dù thuộc bậc giáo dục phổ thông và chịu sự quản lý của nhà nước, giáo viên tiểu học vẫn làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập, không phải cơ quan hành chính, nên không được xếp là công chức.
Giáo viên hợp đồng là công chức hay viên chức?
Giáo viên hợp đồng chưa phải là công chức cũng chưa phải là viên chức nếu chưa trúng tuyển kỳ thi viên chức. Trong giai đoạn hợp đồng, giáo viên làm việc theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng có thời hạn, chưa được áp dụng đầy đủ chế độ của viên chức theo quy định pháp luật.
Khi nào giáo viên được chuyển từ viên chức sang công chức?
Giáo viên chỉ được chuyển từ viên chức sang công chức khi được tuyển dụng hoặc tiếp nhận vào cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và được bổ nhiệm vào ngạch công chức theo Luật Cán bộ, công chức. Việc giữ chức vụ quản lý trong trường học, kể cả hiệu trưởng hay phó hiệu trưởng, không làm thay đổi tư cách viên chức của giáo viên.
Nhìn từ góc độ pháp lý, câu hỏi giáo viên là công chức hay viên chức không còn quá phức tạp nếu hiểu đúng mô hình quản lý của ngành giáo dục. Giáo viên làm việc trong nhà trường công lập thuộc đội ngũ viên chức và được áp dụng cơ chế riêng của đơn vị sự nghiệp công. Nắm rõ điều này sẽ giúp giáo viên chủ động hơn khi lựa chọn kỳ thi, hiểu đúng quyền lợi và định hướng con đường nghề nghiệp phù hợp với bản thân.
