Quốc hội vừa thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) với điểm nhấn là bỏ quy định thi, xét nâng ngạch công chức, thay thế bằng phương thức quản lý theo vị trí việc làm. Đây được xem là bước cải cách lớn nhằm tăng hiệu quả đánh giá, sử dụng và thu hút nhân tài trong khu vực công, với lộ trình hoàn tất trước tháng 7/2027.
Kết quả biểu quyết của Quốc hội
Vào sáng ngày 24/6/2025, với 418 đại biểu tán thành trên tổng số 478 đại biểu tham gia biểu quyết, đạt tỷ lệ 87,45%, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi). Đây là dấu mốc quan trọng, mở đường cho việc thay đổi căn bản phương thức quản lý công chức theo hướng bỏ thi nâng ngạch, gắn chặt với vị trí việc làm và hiệu quả thực thi nhiệm vụ.
Những nội dung sửa đổi quan trọng
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã đưa ra nhiều thay đổi lớn, đáng chú ý nhất là việc bỏ thi nâng ngạch và quản lý theo vị trí việc làm.
Quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) mang đến bước chuyển quan trọng trong cách thức quản lý đội ngũ công chức, cụ thể:
- Chuyển từ quản lý theo ngạch sang vị trí việc làm: Vị trí việc làm trở thành căn cứ chính để tuyển dụng, bố trí, đánh giá, quy hoạch và bổ nhiệm công chức.
- Vẫn giữ hệ thống ngạch để phân biệt thứ bậc hành chính: Ngạch không bị xóa bỏ hoàn toàn mà vẫn tồn tại nhằm thể hiện cấp bậc trong hệ thống hành chính.
- Bỏ quy định thi và xét nâng ngạch công chức: Không còn tổ chức thi/xét nâng ngạch như trước, nhằm đảm bảo phù hợp với thực tiễn vị trí việc làm.
- Xếp ngạch dựa trên vị trí đảm nhiệm: Công chức được xếp ngạch tương ứng với vị trí việc làm cụ thể, thay vì phải thi để lên ngạch cao hơn.
Các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm hoàn tất việc bố trí và xếp ngạch theo vị trí công tác trước thời điểm ngày 1/7/2027. Việc chuyển đổi này nhằm đảm bảo sự linh hoạt, hiệu quả và phù hợp hơn với yêu cầu thực tiễn trong quản lý đội ngũ công chức, đồng thời tạo điều kiện để đánh giá đúng năng lực và hiệu quả công tác.
Đánh giá cán bộ, công chức
Một điểm mới quan trọng trong Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) là việc đổi mới cách đánh giá chất lượng cán bộ, công chức theo hướng cụ thể, minh bạch và gắn với hiệu quả thực thi công vụ. Việc đánh giá không chỉ mang tính chất phân loại, mà còn là căn cứ để xem xét quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm hoặc xử lý kỷ luật. Dưới đây là các mức xếp loại và hệ quả tương ứng:
| Mức xếp loại | Ý nghĩa | Hệ quả có thể xảy ra |
| Hoàn thành nhiệm vụ | Đáp ứng yêu cầu công việc ở mức cơ bản | Tiếp tục làm việc, được đánh giá bình thường |
| Hoàn thành tốt nhiệm vụ | Vượt yêu cầu ở một số tiêu chí, thể hiện năng lực và tinh thần trách nhiệm | Là căn cứ để xét khen thưởng, đào tạo, quy hoạch |
| Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ | Vượt trội về kết quả công việc và hiệu quả thực thi nhiệm vụ | Ưu tiên trong bổ nhiệm, khen thưởng, xét thăng tiến |
| Không hoàn thành nhiệm vụ | Không đạt yêu cầu công việc, thiếu trách nhiệm hoặc yếu kém về năng lực | Có thể bị điều chuyển sang công việc khác hoặc cho thôi việc |
Chính sách thu hút nhân tài vào khu vực công
Trong Luật sửa đổi cũng quy định rõ các chính sách mới nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài và nhân lực chất lượng cao vào làm việc trong khu vực công.
Đối tượng thu hút
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã xác định rõ hai nhóm đối tượng trọng tâm trong chính sách thu hút nhân tài vào khu vực công, nhằm tăng cường chất lượng đội ngũ và thúc đẩy hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước:
- Nhóm nhân lực chất lượng cao: Bao gồm những cá nhân có trình độ, năng lực vượt trội trong các lĩnh vực chuyên môn, cụ thể như: Chuyên gia đầu ngành, Nhà khoa học có thành tích nổi bật, Luật gia, luật sư giỏi, Doanh nhân tiêu biểu, Sinh viên tốt nghiệp xuất sắc ở trong và ngoài nước.
- Nhóm người có tài trong hoạt động công vụ: Là những cá nhân thể hiện năng lực vượt trội, có thành tích thực tiễn rõ ràng trong công tác hành chính, quản lý nhà nước, đổi mới sáng tạo trong khu vực công.
Việc nhận diện rõ đối tượng được thu hút giúp tạo nền tảng xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp, đồng thời mở rộng cánh cửa tiếp nhận người giỏi tham gia vào hệ thống công vụ, góp phần hiện đại hóa nền hành chính.
Hình thức thu hút đặc biệt
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi để thu hút nhân lực chất lượng cao và người có tài vào làm việc trong khu vực nhà nước, Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã bổ sung ba hình thức thu hút đặc biệt, linh hoạt hơn so với quy trình tuyển dụng truyền thống:
| Hình thức | Mô tả chi tiết |
| Tiếp nhận vào làm công chức | Áp dụng đối với các trường hợp đủ điều kiện, được xét đặc cách tiếp nhận vào đội ngũ công chức mà không qua thi tuyển. |
| Ký hợp đồng thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý | Cho phép ký hợp đồng với cá nhân có năng lực đảm nhiệm vị trí lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước, không bắt buộc phải là công chức. |
| Ký hợp đồng thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ | Cho phép tuyển dụng theo hợp đồng để đảm nhiệm một số vị trí chuyên môn kỹ thuật, nghiên cứu, dịch vụ hành chính công mà không nhất thiết qua biên chế. |
Các hình thức này được kỳ vọng sẽ mở rộng “cánh cửa” vào khu vực công cho người tài, đồng thời giúp các cơ quan nhà nước chủ động hơn trong việc lựa chọn, sử dụng nhân sự phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Chính sách đãi ngộ
Để tạo sức hút thực sự đối với người có tài và nhân lực chất lượng cao, Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) cho phép áp dụng các chính sách đãi ngộ linh hoạt và vượt trội, tùy theo điều kiện cụ thể của từng địa phương, bộ, ngành. Cụ thể:
- Cho phép huy động nguồn lực hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước: Các cơ quan, đơn vị có thể khai thác các nguồn lực xã hội hóa, tài trợ hợp pháp hoặc quỹ phát triển để phục vụ cho việc đãi ngộ nhân tài.
- Bổ sung chế độ, chính sách ưu đãi vượt trội: Tùy điều kiện kinh tế – xã hội và nhu cầu thu hút nhân sự, từng bộ, ngành hoặc địa phương được chủ động ban hành cơ chế đãi ngộ riêng, nhằm tạo điều kiện làm việc và thu nhập hấp dẫn hơn cho nhân lực chất lượng cao.
Chính sách này không chỉ góp phần thu hút người tài, mà còn thể hiện sự đổi mới trong tư duy quản lý nguồn nhân lực công, phù hợp với xu thế cạnh tranh và hội nhập hiện nay.
Cơ chế bảo vệ đổi mới, sáng tạo trong công vụ
Luật sửa đổi đã bổ sung cơ chế bảo vệ cán bộ, công chức khi thực hiện đổi mới, sáng tạo trong công vụ, nhằm khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm và chịu trách nhiệm.
Trách nhiệm trong đổi mới
Nhằm khuyến khích cán bộ, công chức mạnh dạn đổi mới, sáng tạo trong thực thi nhiệm vụ, Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã bổ sung quy định xem xét miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm trong một số trường hợp cụ thể. Theo đó, nếu trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đổi mới có phát sinh sai sót hoặc gây thiệt hại, nhưng thuộc các điều kiện sau, thì người thực hiện có thể được xem xét miễn trừ hoặc giảm nhẹ trách nhiệm:
- Đã thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định: Tuân thủ các bước triển khai theo pháp luật và quy định của cơ quan, tổ chức.
- Không có động cơ vụ lợi cá nhân: Thực hiện nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm, minh bạch, không trục lợi.
- Thiệt hại phát sinh do nguyên nhân khách quan: Bao gồm yếu tố bất khả kháng, rủi ro không lường trước, không do lỗi chủ quan của người thực hiện.
Quy định này được xem là lựa chọn mang tính đột phá, tạo hành lang pháp lý an toàn cho cán bộ, công chức dám đổi mới vì lợi ích chung, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước trong bối cảnh chuyển đổi và cải cách mạnh mẽ.
Xem thêm: Định hướng biên chế của 34 tỉnh sau sáp nhập
Đề xuất thêm
Trong quá trình thảo luận dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), một số ý kiến đại biểu Quốc hội đã đề xuất việc thành lập quỹ bảo hiểm rủi ro dành riêng cho cán bộ, công chức thực hiện đổi mới, sáng tạo trong công vụ. Mục tiêu của đề xuất này là:
- Tạo “lá chắn” bảo vệ cho những người dám nghĩ, dám làm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ mới, cải tiến cách làm việc hoặc áp dụng giải pháp đột phá trong quản lý, điều hành.
- Giảm áp lực về trách nhiệm cá nhân khi xảy ra rủi ro ngoài ý muốn, qua đó thúc đẩy tinh thần đổi mới một cách chủ động, không bị bó hẹp bởi tâm lý e ngại hậu quả.
Tuy chưa được luật hóa trong lần sửa đổi này, nhưng đây là một kiến nghị đáng chú ý, phản ánh nhu cầu thực tiễn về việc xây dựng cơ chế hỗ trợ lâu dài và bền vững cho những cán bộ tiên phong đổi mới trong khu vực công.
Xử lý cán bộ, công chức vi phạm và lộ trình thực hiện
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã bổ sung nhiều nội dung nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, đồng thời làm rõ cơ chế xử lý với các trường hợp vi phạm pháp luật, đảm bảo sự thống nhất giữa quy định của Đảng và Nhà nước.
- Xử lý nghiêm cán bộ, công chức vi phạm pháp luật: Luật quy định rõ, nếu cán bộ hoặc công chức bị tòa án tuyên có tội bằng bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật, thì:
- Công chức sẽ đương nhiên bị buộc thôi việc, dù là án treo hay án tù giam.
- Cán bộ sẽ đương nhiên bị bãi nhiệm, phù hợp với nguyên tắc đồng bộ với hình thức khai trừ khỏi Đảng.
- Lộ trình hoàn thiện bố trí theo vị trí việc làm: Để đảm bảo thực hiện hiệu quả nguyên tắc quản lý mới, luật quy định rõ:
- Chậm nhất đến ngày 1/7/2027, các bộ, ngành, địa phương phải hoàn tất việc bố trí công chức theo vị trí việc làm và xếp ngạch tương ứng.
- Đây là mốc thời gian quan trọng nhằm chuyển đổi hoàn toàn từ cơ chế ngạch sang quản lý công chức theo năng lực và chức danh công việc thực tế.
Với việc thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Quốc hội đã đặt nền móng cho một hệ thống công vụ hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn. Những đổi mới về quản lý theo vị trí việc làm, chính sách thu hút nhân tài và xử lý vi phạm thể hiện rõ quyết tâm cải cách hành chính toàn diện, hướng tới phục vụ nhân dân và phát triển đất nước bền vững.
Trải nghiệm ngay những thông tin chính sách mới, cập nhật luật pháp kịp thời và tiện ích hành chính công ngay trên điện thoại của bạn! Tải ngay ứng dụng Congchuc247 trên IOS và CH Play để theo dõi tin tức chính thống, tra cứu văn bản pháp luật và hỗ trợ thủ tục nhanh chóng – mọi lúc, mọi nơi.
